Jeżeli Twoja nieruchomość nie jest podłączona do kanalizacji i regularnie zlecasz wywóz szamba, musisz liczyć się z tym, że prędzej czy później pojawi się kontrola z gminy. Samorządy mają obowiązek sprawdzać, czy właściciele nieruchomości prawidłowo pozbywają się ścieków i czy nie trafiają one do gruntu lub rowów melioracyjnych. Wbrew pozorom kontrola nie jest niczym nadzwyczajnym, ale brak przygotowania może skończyć się mandatem, a w skrajnych przypadkach – dużo poważniejszymi konsekwencjami.
W tym artykule opisujemy:
- przebieg kontroli,
- uprawnienia kontrolera,
- kary za nieprawidłowe usuwanie szamba,
- wskazówki, jak się przygotować, aby cały proces przebiegł spokojnie i bez problemów.
Organizacja kontroli szamba
Kontrole prowadzą gminy, ponieważ odpowiadają za prawidłową gospodarkę ściekową na swoim terenie. Podstawą do działań jest ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Celem kontroli jest upewnienie się, że ścieki są wywożone legalnie (przez profesjonalne usługi asenizacyjne) i nie stanowią zagrożenia dla środowiska.
Kontrola może być zarówno zapowiedziana, jak i niezapowiedziana. Najczęściej urzędnik wysyła wcześniej wezwanie do okazania dokumentów, ale w przypadku podejrzeń, np. zgłoszenia od mieszkańców, wyraźnie zbyt rzadkich wywozów lub możliwego skażenia – kontrola może zostać przeprowadzona bez zapowiedzi. Praktyka różni się w zależności od gminy, ale trzeba zakładać, że niezapowiedziana wizyta jest możliwa.
Jak wygląda kontrola krok po kroku?
Scenariusz jest w większości przypadków powtarzalny. Najpierw urząd wzywa właściciela do przedstawienia umowy i faktur za wywóz nieczystości płynnych. Jeżeli dokumentacja jest kompletna i częstotliwość wywozów wygląda wiarygodnie, kontrola na ogół kończy się na tym etapie.
Jeżeli natomiast pojawiają się wątpliwości, kontroler może pojawić się na posesji i sprawdzić zbiornik, jego lokalizację oraz stan techniczny. W praktyce urzędnik ogląda teren wokół zbiornika oraz instalację doprowadzającą ścieki.
Kontroler ma prawo do:
- żądania umowy i faktur za wywóz szamba,
- sprawdzenia, czy częstotliwość wywozów jest zgodna ze zużyciem wody,
- wejścia na teren nieruchomości w celu oględzin zbiornika i przyłączy,
- sporządzenia dokumentacji, w tym notatek i zdjęć.
Kontroler nie może natomiast:
- wejść do domu bez zgody właściciela,
- wykraczać poza zakres kontroli,
- żądać ujawniania danych niezwiązanych ze sprawą.
Czy kontroler może sprawdzić szczelność zbiornika na szambo?
Kontrola szczelności jest trudna do przeprowadzenia w terenie, dlatego w praktyce koncentruje się głównie na dokumentach. Jeżeli urzędnik nabierze podejrzeń, sprawa może zostać skierowana do WIOŚ, który ma szersze uprawnienia i może zlecić dodatkowe działania.
Nieszczelny zbiornik to poważne ryzyko. Ścieki mogą przedostawać się do gruntu, a w przypadku studni głębinowych istnieje ryzyko skażenia wody bakteriami, np. E. coli. W takiej sytuacji właściciel może ponieść konsekwencje finansowe i środowiskowe.
Kary za nieprawidłową utylizację szamba
Właściciel może otrzymać karę za:
- brak umowy lub brak faktur – mandat do 500 zł,
- brak wywozu lub wywóz w częstotliwości rażąco niskiej w stosunku do zużycia wody – mandat do 5.000 zł,
- nielegalne odprowadzanie ścieków do gruntu lub rowu – grzywna do 10.000 zł,
- potwierdzoną nieszczelność, która powoduje zanieczyszczenie środowiska,
- utrudnianie przeprowadzenia kontroli – mandat do 500 zł, lub grzywna do 5.000 zł (jeżeli sprawa trafi do sądu).
Jak się przygotować do kontroli zbiornika na szambo?
Najważniejsze to uporządkować dokumenty. Kontroler w pierwszej kolejności poprosi o umowę oraz potwierdzenia wywozu szamba. W przypadku korzystania z usług Szambiarka.pl wszystkie faktury można wygodnie pobrać w wersji elektronicznej, co ułatwia przechowywanie i szybkie przedstawienie odpowiednich dowodów podczas kontroli.
Warto również zadbać o dostęp do zbiornika, tak aby kontroler mógł wykonać oględziny bez utrudnień. Pozytywne nastawienie i wykazanie się transparentnością uwiarygadnia Cię jako właściciela szamba.
Co może wzbudzić podejrzenia u kontrolera:
- Nieregularne wywożenie szamba – jeżeli odstępy czasowe pomiędzy kolejnymi wywozami są bardzo zmienne (np. raz jest to miesiąc, a później są to 3 miesiące), to może budzić podejrzenia podczas kontroli.
- Bardzo rzadkie wywozy – jeżeli masz zbiornik o pojemności 10 m3, w Twoim domu mieszkają 4 osoby i zamawiasz asenizację raz na trzy miesiące, to ewidentnie coś nie gra. Sprawdź w naszym kalkulatorze, jak często powinieneś wywozić szambo w zależności od wielkości zbiornika oraz liczby mieszkańców w domu.
- Pełny zbiornik kilka dni po wywozie – zdarza się tak w przypadku wysokich wód gruntowych i po obfitych deszczach; jeżeli kontrola trafi w taki okres i Twój zbiornik będzie pełny, to bardzo silny sygnał, że szambo jest nieszczelne i wody gruntowe „weszły” do zbiornika.
Czy kontrola szamba może przyjść niezapowiedziana?
Krótko mówiąc: TAK, kontrola nie musi się zapowiadać. Najczęściej jednak gminy wysyłają zawiadomienie o zamiarze przeprowadzenia kontroli.
Kontrole bez zapowiedzi są często nieskuteczne, ponieważ właściciela może nie być w domu, dokumenty mogą nie być przygotowane lub inne okoliczności mogą wydłużyć czas kontroli. Dłuższy czas kontroli zmniejsza efektywność pracy urzędników. Gminy chcąc poprawić efektywność pracy najczęściej wysyłają zapowiedź kontroli z 1-2 tygodniowym wyprzedzeniem.
Czy kontroler może w praktyce sprawdzić szczelność zbiornika na szambo?
W praktyce jest to praktycznie niemożliwe. Żeby zweryfikować, czy zbiornik jest szczelny trzeba zaangażować w to duże zasoby kapitałowe oraz ludzkie. Nieszczelność zbiornika to najczęściej nie dziura w dnie, ale rozszczelnienie betonu przez które ścieki przesiąkają do gruntu. Takie rozszczelnienia (lub mikropęknięcia) są niewidoczne gołym okiem i są one praktycznie niemożliwe do wykrycia.
Więcej o powodach powstawania nieszczelności w zbiorniku piszemy w naszym dedykowanym temu tematowi artykule – zachęcamy do lektury dlaczego Twoje szambo jest pełne wody.